Kumtepe, Çanakkale il merkezinin güneybatısında, Kumkale’nin güneyinde; Çanakkale Boğazı’ndan 2.5 kilometre, Ege Denizi’nden ise 2 kilometre uzaklıkla yer alamaktadır.
Kumtepe, Kara Menderes Çayı’nın oluşturduğu alüvyon ovasının batı kenarında yer alan yerleşim yeri yaklaşık 80×100 m boyutlarında; 4-5 m yüksekliğinde yayvan bir tepedir. Höyüğün doğu yamacı Kara Menderes Çayı tarafından kısmen kesilmiştir. Höyüğün üst kesimi son yıllarda yapılan buldozer düzeltmesi ile yok edilmiştir. Bu işlem sırasında 15 kamyon taş çıkarılması üstteki mimarinin ne ölçüde tahrip edildiğinin bir ölçüsüdür.
Kumtepe Höyüğü, ilk olarak, Truva kazıları sırasında, 1934 yılında Cincinnati Üniversitesi’nden J.L. Caskey ve J.Sperling tarafından keşfedilmiştir. Uzun bir sure ara verilen çalışmalar, 1993 yılında M. Korfmann yönetiminde tekrardan başlatılmıştır.
Kumtepe’de bulunan çeşitli kültür katmanları sırasıyla;
- Son Kalkolitik
- İlk Tunç Çağı’na geçiş
- Troya I öncesi
- İlk Tunç Çağı
- Troya I
- İlk Tunç Çağı II
olarak adlandırılmıştır.
Kumtepe’de taş temelli, taş duvarlı, dörtgen planlı, birleşik inşaa edilmiş binalar keşfedilmiştir. Bu binaların içersinde bulunan çanak çömlekler, iyi fırınlanmış ve yüzeyleri koyu renklidir.
Kumtepe Höyüğü Batı Anadolu’da Troya I öncesi kültürleri aydınlatma konusunda önemli bilgiler sağlamıştır. Kumtepe; son yıllarda Kuzeybatı Anadolu’daki tahribatı en somut biçimde yansıtan yerleşme yerlerinden biridir. Höyüğün üstündeki II ve I c tabakaları ne yazık ki tamamen yokedilmiştir.