Milattan önce 830 ile 810 yılları arasında krallık yapan Sarduri’nin oğlu İşpuini’nin zamanında devlet belgeleri ilk kez Urartuca yazılmaya başlanmıştır.




Baş Tanrı Haldi ve Arubani’nin kutsandığı, dini olarak büyük bir önem bulunan ve tam olarak yeri bilinmeyen Ardini (Asurlular bu kente Musasir adını vermişlerdi) kentini alması Kral İşpuini’nin en büyük icraatıdır. İşpuini ayrıca Urartu tarihi çok önemli olan dini reformlar yapmıştır. İşpuini bir toplumu birlikte tutabilmenin en önemli şeyi olarak dini görmektedir. Bu sebeple İşpuini, farklı beyliklerden oluşan Krallığın tüm tanrılarını bir devlet panteonu çevresinde toplamış ve Urartu devlet dinini gerçekleştirmiştir. Van’da Zimzim Dağı eteklerinde, kapı şeklinde oyulmuş kaya işi içerisinde bulunan Urartuca yazıtta İşpuini’nin oluşturduğu tanrılar topluluğu görülebilir.

Ayrıca İşpuini döneminde Urartu Krallığı’nın yönetim sistemi biçimlenmiştir. Bu sistemde yönetim yapısı şu biçimde örgütlenmiştir; tüm yetkilere sahip kral ve merkezden atanan valilerin sorumluğunda bulunan eyaletler.

Urartu’lar Kral İşpuini döneminde ve ondan sonra gelen oğlu Menua döneminde büyük bir devlet olarak tarih sahnesine çıkmıştır. İşpuini dini reformlardan başka ülkenin sınırlarını genişletmiş ve Kalecik, Aşağı Anzaf ve Zivistan kalelerini yaptırmıştır. Bu kaleler başkent Tuşpa’nın güvenliğini arttırmıştır.

Anadolu Uygarlıkları / Urartular