Arzawa Tarihi, Hitit tarihi ile iç içe geçmiştir. Aynı dönemde Anadolu’da yaşayan iki halk bir arada ve savaş halinde yaşamlarını sürdürmüştür.
Arzawa Devleti, Kral Labarna döneminde Hititler’e bağlanmıştır. Hititler, Arzawa’yı tamamen ortadan kaldırmamış ama kendilerine bağlı bir şekilde yaşamalarına izin vermişlerdir.
Hititler’in egemenlik alanının daraldığı eski krallık döneminin sonunda yani millattan önce 14. yüzyılda Arzawa Krallığı gücünün doğruna ulaşmış, bağımsızlığını kazanmış ve Anadolu’nun en önemli gücü haline gelmiştir. Bu bilgiye Arzawa Kralı Tarkhundaradu ile Mısır Firavunu III. Amenhotep arasındaki yazışmalardan anlıyoruz. Ayrıca Mısır İmparatorluğu’nun diplomatik ilişkilerini anlatan Amarna Mektuplarının 31. ve 32.’leri Arzawa ile ilgilidir.
Bu dönemlerde Hititler vasalı Aka’larla savaş halindeydi. Hitit Kralı II. Tuthaliya Aka’ları püskürttü ve Siyanti Nehri (Büyük Menderes Nehri) dolaylarını vasalı olan Maddutuvata’ya bıraktı. Ancak Tuthaliya burayı Maddutuvata’ya Arzawa’yı denetlemesi için bırakmış ve yardım amacıyla ordusunu göndermiştir. Ama Maddutuvata Arzawa ile anlaşıp Hitit ordusunu arkadan vurdu ve Arzawa Kralı’nın kızı ile evlenip Arzawa Kralı oldu. Böylece Maddutuvata Anadolu’nun büyük bir bölümüne hakim olmuş oldu.
Geç Arzawa Tarihi
Hititler uzun süre bu bölgeyle ilgilenmedikten sonra toparlandılar ve imparatorluk çağında I. Şuppiluliuma zamanında Arzawa gücünü azalttı. Ancak bu sırada Hitit Devletinde ortaya çıkan veba salgını ve I. Şuppiluliuma’nın ölümü Arzawa’nın bir süre daha özgür bir şekilde varlığını sürdürmesine sebep olmuştur. I. Şuppiluliuma’dan sonra tahta geçen II. Arnuwanda’da kısa sürede ölmesiyle Arzawa Hititler’e karşı ayaklanmıştır. II. Arnuwanda’dan sonra tahta geçen II. Murşili güçlü Hitit Ordusuyla Arzawa’ya sefere çıkar. Arzawa bu güçlü orduya küçük devletçiklerle oluşturulan bir koalisyonla karşı koymaya kalkışmışsa da başarılı olamamıştır ve savaşı kaybetmiştir. Savaşın bitiminden sonra II. Murşili Arzawa’yı kendine bağladığı devletlere dağıtarak, Arzawa’yı tekrar Hititler’e bağlamıştır.
Bu sefer sırasında tutulan sefer yıllıkları Arzawa’nın yerinin saptanmasında yardımcı olan en iyi belgelerdir. Bu belgelerde ayrıca bu sefer sırasında 62.000 kişinin esir alındığı yazılmıştır.
Arzawa Hititler’in seferi sonucunda Mira Krallığı, Seha Nehri Ülkesi (Gediz Nehri ve Bakırçay), Hapalla ve Vilusa isimli yarı özerk krallıklara bölündü.
Arzawa’nın sonu Hitit ve Truva gibi deniz halklarının saldırıları sonucunda olmuştur. Kentlerin harabeye dönmesiyle insanlar Anadolu’nun içlerine kaçmıştır. Bazı tarihçiler Hititler’den beş yüz yıl sonra tarih sahnesine çıkan Lidya’nın Arzawa’nın devamı olduğu düşünmektedir.
Urartular’ın ikinci başkenti olan Toprakkale II. Rusa tarafından Zimzim kayalıklarının üzerine kurulmuştur. Urartular zamanında buranın adı Rusahinili’dir. Rusahinili’nin anlamı Rusa’nın kurduğu kenttir. Rusahinili, Devamını oku
Abisi II. Arnuvanda'nın kısa hükümdarlığının ardından Hitit tahtına geçen II. Murşili henüz yirmili yaşlarının başında idi. Her Hitit İmparatoru değiştiğinde olduğu gibi, II. Devamını oku
Güneş tanrıçası'nın yurdu Arinna, eskiden beri Hititlerin en önemli kült kentlerinden biri olmuştur. Hattuşaş'a bir günlük mesafede olan bu yer, büyük Devamını oku
Gaziantep’in Kargamış ilçesinde, Fırat Irmağı ile Suriye’nin kesiştiği alanda kalan Kargamış, tarihte uzun bir süre Hitit İmparatorluğu’nun en önemli merkezlerinden biri olmuştur. Bir Devamını oku
Frig mimarisi hakkında bilgi edinebilmek için tümülüs şeklindeki mezarlarda veya kayalar içine oyulmuş binalarda yapılan kazılardan elde edilen bilgileri kullanıyoruz. Frigler Devamını oku
Anadolu topraklarında rüşvet, vergi kaçakçılığı ve tefeciliğe dayalı bir ticaret düzeni kuran Asur ticaret kolonisinin merkezi olan Kültepe’yi (Kaniş/Neşa) Hititler Devamını oku
Milattan önce 685 ile 645 yılları arasında hüküm süren II. Rusa döneminde Urartular bir yeniden yapılanma ve yükselme dönemine girmiştir. Bu dönemde Devamını oku
Hititler’in tarihteki yerine dair bilgiler, yüzyılın başında elde edilmiştir. “Yozgat Tabletleri” olarak bilinen tabletlerin çözülmesinin ardından bu tabletlerde geçen, Anadolu’daki Devamını oku